Echte tonderzwam. De Echte tonderzwam (Fomes fomentarius) wordt reeds sinds voor- Christelijke tijden gebruikt. Deze meerjarige houtzwam vormt hoeden die tot 30 centimeter dik kunnen worden en veroorzaakt met name op Beuken (Fagus sylvaticus) en Berken (Betula sp.) witrot. Gedroogde vruchtlichamen werden vroeger gebruikt in een tondeldoos. Tondel is de verzamelnaam voor brandstoffen zoals gedeeltelijk verkoold linnen, katoen, pluis van lisdodde (Typha sp.), zaagsel of de geprepareerde vruchtlichamen van allerlei paddenstoelen. Vroeger werd de losse middelste laag uit de tondelzwam gehaald, hierbij werd de vruchtbare laag, de buisjes verwijdert, meermaals gekookt, gevold, in een oplossing van salpeter of zwavel gedoopt (dit laatste gebeurde vanaf het begin van de 19e eeuw) en gedroogd. De tonder werd eerst korte tijd in brand gezet, zodat het nog lichter ontvlambaar zou worden. In de prehistorie kon men al met behulp van vuursteen en een stuk ijzer, bijvoorbeeld een knol markasiet, vonken slaan. Van belang is dat het gebruikte metaal pyriet bevat. Vaak werd er een ijzeren ring of een stuk ijzer in een D-vorm gebruikt, de zogenaamde vuurslag, aangezien men dit eenvoudiger om enkele vingers kon schuiven om ermee langs de vuursteen te slaan. Deze zwavelverbinding zorgt ervoor dat er gemakkelijk een vonk ontstaat en maakt de vonk bovendien heter. De vonken, in feite losgeraakte gloeiende stukjes metaal die door de keiharde vuursteen losraken, liet men op de licht onvlambare tondel vallen waardoor deze kon gaan branden. Als de tondel eenmaal goed brandde, werd hij weer uitgeblazen en in een gesloten doosje bewaard, waarin hij bleef smeulen. Bij de gletsjermummie Ötzi werd ook een stuk tondelzwam gevonden. De tondel werd vroeger bewaard in een metalen doos, de tondeldoos. Tondeldozen werden in huis vaak vlakbij de haard bewaard om het stro in de haard te kunnen aansteken. Met een beetje handigheid kon binnen enkele minuten een vuur worden gemaakt met behulp van een tondeldoos. Deze tondeldozen werden met name in Nederland en in Engeland gemaakt en van daaruit geëxporteerd over heel Europa. Om de droge brandstof goed te kunnen bewaren en vervoeren, maar ook vanwege de esthetische waarde, kwamen rond 1600 allerlei verschillende tondeldozen in zwang. In de doos werden brandstoffen bewaard, maar ook de vuurslag en vuursteen. Deze tondeldozen varieerden in grootte, al naar gelang de status die de bezitter had. De dozen konden gemaakt zijn van uiteenlopende materialen, zoals ijzer, messing, koper, zilver of zelfs ivoor. Vlak voor de opkomst van de industrie kwamen de wieltondeldozen op. Hierbij werd een wieltje langs een vuursteen gedraaid zodat de vonken op het tondel vielen. Dan moest men snel blazen om deze lang genoeg te laten gloeien om bijvoorbeeld een sigaar aan te steken. Het waren dus in feite de voorlopers van de hedendaagse aanstekers. Met een op deze manier geprepareerde zwam, die door erop vallende vonken eenvoudig begon te gloeien, stak men vroeger in de kerk het Paasvuur aan. Lucifers kwamen pas rond 1850 in algemeen gebruik en zelfs na die tijd bleven velen zich behelpen met een tondeldoosje. Uit de tijd van de Jugendstil dateren nog allerlei fraaie voorbeelden van Tondeldozen. Pas na de twintiger jaren van de vorige eeuw raakte de tondeldoos uit de mode.